Đền thờ Trung Trực đại vương Lê Lai ở thôn Thanh Sơn, xã Kiên Thọ, huyện Ngọc Lặc. Xưa vùng đất này còn sở hữu tên là thôn Dũng Tụ, sách Đức Giang, phủ Thanh Hóa. Đền cách Khu di tích Lam Kinh (huyện Thọ Xuân) khoảng 6 km về phía Tây.
Theo sách Đại việt nam giới Thông sử, năm 1419, lúc nghĩa quân Lam Sơn bị giặc Minh vây hãm bên trên núi Chí Linh, ko còn đường thoái lui, tình thế cấp bách, Lê Lai đã thay áo cho Lê Lợi liều mình. để cứu Chúa và đảm bảo an toàn ngài. lực lượng. Lê Lai bị bắt đưa về Đông Đô tra tấn và chém. Sự hy sinh cao tay của Lê Lai đã đóng góp phần quan yếu vào thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Ghi nhớ công ơn của ông, Lê Lợi đã cho xây dựng đền thờ ông tại làng Tép (quê nhà Lê Lai) và lệnh cho những quân thần sau này tổ chức giỗ Lê Lai trước ngày giỗ ông một ngày, từ đó dân gian sở hữu câu “21” Lê Lai, 22 Le Loi ”.
Đã thành thông lệ, hàng năm tại đền ra mắt nhị lễ to là lễ cầu an vào trong ngày mùng 8 tháng Giêng và lễ dâng hương vào trong ngày 21 tháng 8 âm lịch. Đây là hoạt động đóng góp phần giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ ngày nay.
Với vị trí xinh nhưng theo thuyết phong thủy là vùng đất tụ linh, tụ phúc, hóa cọp, rồng chầu, trải qua bao biến cố, thăng trầm của lịch sử, ngôi chùa vẫn giữ được vẻ xinh riêng hiếm sở hữu.
Ngôi chùa sở hữu kiến trúc kết hợp và hợp lý gồm nhị ngôi nhà hình chữ “đinh” tọa lạc bên trên một khu vườn đồi quay mặt về hướng Đông nam giới. Theo thuyết phong thủy, hướng này là hướng của thần tài, thần tài (trí tuệ), long đất thờ cọp, tạo khoảng ko rộng thoải mái, thoáng mát. Đền được xây dựng vào năm Thái Hòa thứ 7, thời vua Lê Nhân Tông (1450). Năm Bảo Đại thứ 14 (1939), được trùng tu tôn tạo, gạch ngói, mái ngói, cột, rui mè trong chùa đều bởi gỗ lim. Trải qua nhiều biến cố, tới năm 1997, chùa được Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Sport và du ngoạn) trùng tu, tôn tạo bên trên nền cũ theo lối kiến trúc cổ. giá chiêng, toàn bộ kiến trúc được lắp ráp thông qua hệ thống xà, bẩy với độ đúng mực cao. Chủ đề của những mảng chạm khắc trang trí là mây sông, xen lẫn hoa lá dáng vẻ vẻ điệu.
ko tính Đền thờ Trung Túc Vương Lê Lai là Đền thờ Bà A Thiên, vợ vua Lê Lai (còn gọi là Đền Mẫu). Đền được xây dựng theo mẫu chữ Đinh, tòa tiền đường và hậu cung liền nhau, tường xây bởi gạch dày, sở hữu 3 cửa vòm, bên trên sở hữu nhị con rồng chầu mặt nguyệt, phượng múa xen lẫn những hình tiết. Mặt đầu hồi đắp nổi hình con cọp, kiến trúc vì kèo giản dị (ck lên vách), vật liệu chính là gỗ lim, lợp ngói.
Trong sân chùa sở hữu 5 cây di sản hàng trăm năm tuổi.
Trước chùa là hồ bán nguyệt thơm ngát hương sen.
Với những giá trị về lịch sử, kiến trúc và văn hóa, đền Trung Trực của vua Lê Lai đã được xác nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia.
Linh Hương
