Đỗ đạt ở triều Mạc, nhưng lúc làm quan, làm quan tới triều Lê. Hoàng Giáp Trần Hữu Thanh gắn kèm với việc trị thủy, khuyến nông, khai khẩn làng xã.
Làm quan bên dưới triều Mạc và nhà Lê, những công lao nhưng mà ông tạo dựng được khiến cho cho nhân dân thời ông hàm ơn, lập miếu thờ lúc ông còn sống.
trước tiên trong dòng áo giáp
Theo sách “Nghĩa Hưng Chí” của Tri phủ Nguyễn Huy Tưởng, soạn năm Khải Định thứ 9 (1924), thì Hoàng Giáp Trần Hữu Thành sinh ngày 10 tháng Giêng (1557) ở trước miếu thờ Tấn. Viên, và bị bà ngoại bán. Bà Vũ Thị Thiện láng giềng cũng đang bên trên đường đi chợ đón nhì mẹ con lên xe đưa về quê.
Ở nhà, chị Vũ Thị Thiện cũng sinh được một người nam giới nhi. Ông thầy trong làng là một sư thầy bọn họ Nguyễn đặt tên cho nhì đứa trẻ là Thành và Đạt, to lên coi nhau như ruột thịt. Hữu Thành ở lại Đạo Lăng, còn Hữu Dật về Tân Liễu, nay thuộc xã Yên Lương, huyện Ý Yên. event này còn được ghi trong sách “Ninh Cương khẩn Điền chí” của Tiến sĩ Vũ Duy Trác.
Theo tìm hiểu của ông Trần Khánh Dư – nguyên Vụ trưởng Vụ Phật giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa tín ngưỡng (con cháu đời thứ 10): lúc phụ vương mất sớm, cụ Trần Hữu Thành và những em được người mẹ siêng năng nuôi ăn học nên người. nhì người em cũng đỗ tiến sĩ nhưng ko rõ năm nào. Chính Trần Hữu Thanh đã đổi tên làng Ngòi thành làng Văn Khê (Khê còn tồn tại tức là Ngòi), nay là làng Vạn Mỹ.
Năm Bính Tuất (1586) đời vua Mạc Mậu Hợp, bên dưới triều Doãn Thái tổ, Trần Hữu Thành đậu cử nhân Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (tức Hoàng Giáp). Theo sách “việt nam giới nam giới khoa giáp”, nhà Mạc tổ chức 14 kỳ thi, theo cơ chế thi cử thời Lê sơ và thời Lê Thánh Tông.
Khoa Bính Tuất năm Đoan Thái thứ nhất (1586), thi lại trường Giảng Võ, Thăng Long lấy 23 vị. Trần Hữu Thành là một trong ba người đỗ tiến sĩ, lúc đó ông thế hệ 28 tuổi – trước loại tuổi “tam thập nhi lập”, được người xưa coi là kẻ vững vàng trong đường đời và sự nghiệp. hướng đi.
Để đạt được danh hiệu huy chương vàng, Trần Hữu Thành phải sở hữu vốn học vấn đạt hạng nhì thủ khoa. Ông được ca tụng là “Quỳnh Uyển Tao Đàn Anh Giáp Bảng” – tức là Quỳnh Duyên Tao Đàn quy phục giáp. Vì vậy, để ngẫm về học vấn của ông, những thế hệ sau này đều sở hữu câu đối ngược là “anh cả đứng đầu bảng).
Ông làm quan tới chức Giám sát ngự sử. Theo nghiên cứu của PGS.TS. PGS.TS Phạm Văn Khoái – Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), vị trí này giám sát Bộ Hình sự, Trại giam, thực thi pháp luật và xét xử.
Người được bửa nhiệm vào chức quan này phải sở hữu ko ít năng lực, học hành, tìm tòi, làm được rất nhiều việc như điều khiển, giám thị, coi trường thi, thông quan, triều cống … những sử thần đã trực tiếp vào yết kiến vua. và đưa ra nhiều phát biểu, góp góp phần quan yếu vào việc duy trì pháp luật và trật tự của non sông, bảo đảm an toàn dân lành.
Với chức Đông đạo tướng quân (trấn thủ một phủ trong năm đạo quân) Trần Hựu Thành đã đề xuất triều đình củng cố kinh thành Thăng Long, lệnh cho những nước đào hào, đắp lũy, trồng hàng trăm dặm tre gai. ngoài thành Đại La từ Nhật Chiêu qua Tây Hồ tới bến Thanh Trì để phòng thủ lâu dài.
Thước nước tài hoa
 |
| Việc trị thuỷ sông máng và sông Ninh Cơ ghi dấu ấn rất to của Hoàng đế Trần Hựu Thanh. |
 |
| Thành hoàng Trần Hữu xây dựng 9 xã ven đại dương nam giới Định. Tài liệu minh họa |
Năm 1592, sở hữu nhẽ là năm khó khăn nhất đối với Thượng hoàng Trần Hựu Thành lúc tậu lựa tiếp tục theo nhà Mạc hay theo nhà Lê. Trước đó, ông đã tiên lượng rằng triều đại nhà Mạc ko còn tốt như thuở ban sơ.
Nghiên cứu của thi sĩ Nguyễn Thế Vinh còn cho biết, ngày 25 tháng 10 năm 1592, tướng quân nhà Mạc là Mạc Ngọc Liễn và công chúa Mạc Ngọc Lâm tiễn Trần Hữu Thành về nam giới Định. Sự việc này còn sở hữu bài thơ ghi lại dấu vết của event, Trần Hữu Thành cũng cảm tạ tướng quân Ngọc Liễn câu thơ: nam giới – Bắc nhì phương rồi sẽ gặp lại / “Minh công giữ giàng” nhưng mà lòng ta.
Ở với nhà Mạc hay về với nhà Lê còn được ghi trong “tiểu truyện di tích đền – chùa Đạo Lăng” rằng, một lần bên trên đường về ngang qua đền Phúc Tần ở xã Thọ Tùng để xin cù lao, Thượng hoàng Trần Hữu Thành. là Thần của giấc mơ, thần của thơ: “Trời mùa đông đã hừng đông / Sao còn thủng thỉnh đứng ngồi đâu đây”.
lúc phục vụ triều đình Lê Trung Hưng được chúa Trịnh Tùng giao làm Chánh sứ Quảng thúc canh nông, rồi được ca ngợi là kẻ sở hữu tài trị nước.
về sự quản lý nước sông máng và sông Ninh Cơ, nhà nghiên cứu Dương Văn Vượng đã miêu tả cụ thể sự thành công của ông qua câu đối của quan nhà Lê là Đặng Phi thánh thiện: “Ông Trần đào đất ở cửa nhì sông / Chợ Nó dễ chảy về phương nam giới / Ngàn lúa tươi xinh / Ngàn làng già trẻ đều toại nguyện ”.
Cuối đời, Thượng hoàng Trần Hựu Thành ẩn cư ở vùng đại dương Nghĩa Hưng. Ở nơi khẩn hoang, ông đã khuyên dân đắp đê, trồng cói, dệt chiếu… lập nên 9 xã vùng Hải Lăng Trang trở xuống đất Liễu Đề. Đó là một vùng Đông Tây dài hàng chục dặm được ông đồ thành làng xã, lập nền tự quản, trở thành khu dân cư trù phú làm phên dậu phía Đông của triều đình.
Tài đức và công lao của Chánh sứ Quảng đã xúc tiến việc canh tác nông nghiệp được lan rộng ra cả vùng. Bấy giờ, Bùi Vũ Quân đang trấn thủ ở cửa Thần Phù (Nga Sơn – Thanh Hóa ngày nay) cảm phục nên đã gửi thư tới đại phiên bản doanh Phù Sa chúc mừng hoàng đế Trần Hữu Thành tròn 70 tuổi: Nhớ người khai phá. lưu công đức. / Ơn tổ tiên dạy dỗ đồng đội / Chủ làng còn nhớ công lao / Đền thờ triều Lê đều sở hữu ngâm thơ / Đại An còn hơn / Cúi đầu bên dưới hiên trải cảnh xuân muôn thuở.
Ngay lúc ông còn sống, nhân dân địa phương đã lập từ thờ như một phương pháp để ghi nhớ công lao: “Đời thấy bao người cấy cày / Làng thờ sống sở hữu ân”. lúc ông mất được nhân dân thờ cúng thần linh, nhiều nơi lập đền thờ để ghi nhớ công ơn khai quốc công thần.
Ông ngoại của thi sĩ Nguyễn Khuyến
 |
| Nguyễn Khuyến là con cháu bọn họ Hoàng giáp Trần Hữu Thanh (cổng đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Khuyến). |
những nguồn sử liệu chứng minh Hoàng Giáp Trần Hữu Thanh là thủy tổ của Tam nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến. thi sĩ Nguyễn Khuyến (1835 – 1909) quê ở xã Trung Lương (Bình Lục – Hà nam giới), nhưng sinh ra ở quê ngoại làng Ngòi, đất Văn Khê (nay thuộc xã Yên Trung, huyện Ý Yên, tỉnh nam giới Định) . Năm 8 tuổi, anh theo phụ vương về quê ngoại ở phiên bản Va.
dòng tộc Trần sinh sống ở trấn Sơn nam giới sắp 500 năm, tới đời thứ 4, danh nhân Trần Hữu Tập mở trường dạy học cuốn hút đông đảo học trò xa sắp theo học. Ngày ấy, ông nhốt Nguyễn Tông Khôi quê Bình Lục lên Ý Yên học ở cửa thầy.
Ông nhốt thầy cưới con gái là Trần Thị Thoan (sinh vào năm 1799). Đôi vợ ông xã trẻ sống nương tựa vào mẹ, người con rể được phụ vương vợ truyền thụ kiến thức nhưng sau ba kỳ thi thế hệ đỗ tú tài, gọi là ông Năm Ất Mùi (1835), người vợ ông xã trẻ sinh được một nam giới nhi, cả nhà mừng rỡ, ông nội đặt tên là Nguyễn Thắng.
Nguyễn Thắng thuở nhỏ được ông và bà cho đi theo xin bút tích. Từ nhỏ ông đã thể hiện năng khiếu văn học. Năm 8 tuổi (1843), Nguyễn Thắng theo phụ vương mẹ về quê ở làng Và (Bình Lục). phụ vương mất chưa được bao lâu, nhà nghèo, người mẹ thắt sườn lưng buộc bụng nuôi con ăn học, khuyên con siêng năng, đọc sách, thi cử ko đỗ đạt.
Năm 2020, hội thảo khoa học về danh nhân văn hóa Hoàng Giáp Trần Hữu Thanh được tổ chức, cuốn hút những nhà sử học tham dự thảo luận. Trong thời kì này, những nhà nghiên cứu cũng đã sưu tầm được hơn 100 bài thơ – sáng tác của Hoàng Giáp Trần Hữu Thanh và những bài đối đáp của ông với giới học thuật đương thời.
Nguyễn Thắng đổi tên là Nguyễn Khuyến để thể hiện ý chí học hành, chí tiến thủ. Năm Tân Mùi (1871), Nguyễn Khuyến vào kinh thành Huế, đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp). Vì đỗ đầu cả ba kỳ thi nên ông được gọi là Tam nguyên Yên Đổ – trở thành Trạng nguyên nổi tiếng nhất đương thời.
Theo những thư tịch Hán – Nôm, thủy tổ bọn họ Trần về đất Đạo Lăng là Trần Di Hòa và Trần Di Hiệu. Sau khoảng 5, 6 đời những cụ Trần Hữu Học, Trần Hữu Tập, Trần Hữu Thủ, Trần Hữu Đạo. Hoàng Giáp Trần Hữu Thành là nam giới nhi thứ ba của ông Trần Hữu Học.
Theo những nhà nghiên cứu, bọn họ ngoại ko chỉ sở hữu “định hướng” cho sự nghiệp của cậu nhỏ nhỏ bọn họ Nguyễn lúc còn nhỏ nhưng mà còn tồn tại xúc tiến to tới việc học hành và thi cử sau này. Nhắc tới Nguyễn Khuyến, người đương thời ko thể ko nhắc tới thân phụ – cụ tổ Quảng Lương Hầu, Tả tướng quốc nhà Mạc và cụ cố – Tiến sĩ Nguyễn Tông Mại. Và ko thể ko kể tới phụ mẫu – hoàng thất Trần Hựu Thanh.
