bên trên cát nóng
Giữa loại nắng và gió như trút than vào ngực người đi đường, nhưng bên vệ đường, bên lò hấp, bàn tay khôn khéo của người đàn bà vẫn miệt mài với từng mẻ cá khô thơm mùi hồ. Từ đó, từng con cá theo chân những người buôn hồ rong ruổi ngàn dặm. Nằm ven quốc lộ 1A, Sa Huỳnh (Quảng Ngãi) là vùng đất của hồ, của ko ít dấu ấn khảo cổ, của những loài người mặn nhưng mà. Nghề đi hồ, làm muối mấy trăm năm qua cuốn người dân vào cuộc mưu sinh. Ở đó, lúc dòng người bắc phái nam đi qua, bao người ngỡ ngàng trước vẻ xinh của hồ trời, của những vựa muối và sự siêng năng của loài người.
Giữa loại trời vào mùa mưa ấy, phái nam nhi đi hồ mang về thì đàn bà lại tiếp tục lưu giữ những sản vật của hồ, biến tấu thành nhiều sản vật để đưa theo khắp nơi. Mùa nắng cuối hè tràn về, những khoảng ko làng quê vắng tanh mùi hồ, mùi tôm cá phơi phới. Người Sa Huỳnh vẫn gọi là mùa chài lưới.
Làng nghề làm khô cá Sa Huỳnh là trái tim của một công trường to chuyên chế biến thủy, hải sản khô của tỉnh Quảng Ngãi. Nguồn hải sản của những hộ dân Sa Huỳnh chế biến chủ yếu từ cảng cá Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ. Đây là nơi tập kết hải sản sau lúc tiến công bắt của sắp một.500 tàu thuyền, song song là cảng cá mang lượng hải sản giao thương chiếm 2/3 tổng lượng hải sản của tỉnh. Hơn 4 giờ sáng giữa mùa hè, lúc ánh rạng đông trước tiên từ phía đông, những người đàn bà ở Sa Huỳnh mở đầu xách những thúng cá đã được xẻ thịt và tẩm ướp trở lại nơi chõng tre đã đợi sẵn. “Ăn cá. Sa Huỳnh mang một mùa tiến công bắt, cả đất, trời và loài người đều tràn ngập mùi và color của hồ từ sương sớm tới hoàng hôn.
mang nhẽ, nhiều nơi cũng đều phải mang nghề làm khô cá, nhưng riêng ở Sa Huỳnh, những bóng đàn bà đủ lứa tuổi cứ loáng thoáng bên trên từng con cá từ tờ mờ sáng. chúng ta phơi cá từ sáng sớm, tới sáng mai lại tiếp tục làm những công việc khác để kiếm tiền.
Một người đàn bà vùng hồ với loại nón lá mỏng manh manh, loại khẩu trang đậm mùi hồ, đeo găng tay thoăn thoắt xếp cá bên trên nồi lẩu, bên trên sạp hay những tấm lưới mỏng manh. những loại cá này là cá sơn, cá phèn, cá tuyết, cá chình, cá đuối, cá trê … Loại cá đó, lúc tàu tiến công bắt từ hồ mang vào, một phần được bán tươi tại chỗ ngay lúc tàu cập bờ. , một phần mang về được những chủ vựa xẻ cá để làm khô. mang những cơ sở chuyên chế biến, cung ứng cá khô cho những nơi thuê hàng trăm lao động phái xinh làm thuê việc này.
Bà Trần Thị Thu Nhi (51 tuổi) cho biết thêm thông tin, trung bình 3kg cá tươi lúc làm khô sẽ được 1kg, giá cá khô dao động từ 70.000-80.000 đồng / kg trở lên, tùy loại cá. Hiện nay, do tương tác của dịch COVID-19, sức tậu bên trên thị trường mang hạn chế nhưng giá bán vẫn ổn định, bên trên bên dưới 120 nghìn đồng / kg loại thường, riêng cá khô quý hiếm giá khoảng vài trăm nghìn. dong. Mỗi ngày, lò sấy cá rất mang thể sấy tới một – 2 tấn cá. Nếu thời tiết thuận tiện thì cá nhỏ phơi 2 nắng, cá to phơi 3 nắng. Sau lúc khô cá, chủ lò sẽ vận chuyển đi bán khắp nơi, tiêu thụ trong và ngoài nước. Những lò sấy cá như thế này cũng tạo công ăn việc làm cho những người lao động, thu nhập bình quân 100.000-150.000 đồng / ngày, tùy thuộc vào số lượng cá về lò.
Nắng và gió vốn luôn luôn dồi dào ở vùng hồ Sa Huỳnh này trở thành nguồn lợi cho nghề làm khô cá. đàn bà dầm mình trong nắng cháy, chúng ta nói phơi cá là công việc tàn phá vẻ xinh tuyệt vời nhất. Nhưng, công việc đó là kế sinh nhai để nuôi gia đình, cho những em tới trường, cho bố mẹ mang thêm tiền tậu thuốc trong những ngày tồi tệ, cho những mái nhà trong mùa mưa bão. trôi bình yên hơn. Giữa trưa nắng, một người đàn bà cất tiếng gọi. ko biết từ đâu trong bóng cây, hàng chục đàn bà khác đổ ra. Đã tới lúc câu cá, công việc phải làm nhanh chóng chóng, kéo dãn dài cả ngày. Cá khô từng giờ bên dưới nắng gió thơm, người cũng khô héo. những giọt mồ hôi túa ra, chưa kịp chảy đã khô thành vệt bên trên mặt và bên trên áo.
Chiều về, những vệt những giọt mồ hôi khô đọng từng lớp ông xã lên nhau trắng xóa, người phơi cá cũng như “cá khô to”. “Khó, nhưng vui. mang việc là vui, sân nhà nhiều cá, bao nhiêu người mang tiền! ”, Một người đàn bà giới hạn lại lau những giọt mồ hôi bên trên trán, cười nhẹ. Với nghề hồ, từ ngư gia, tới bốc vác, cùng hàng nghìn đàn bà sắm nghề, đảo cá. Trong loại nắng gay gắt, cả vùng cát ven hồ như trẩy hội.
Thuở lúc đầu, người xưa làm khô vì lượng cá tươi tiến công bắt nhiều, ăn ko hết nên được chế biến tích trữ để ăn dần trong những lúc mưa to, bão to. Rồi theo thời kì, những người dân nơi đây đi làm việc ăn, lập nghiệp ở xa đều mang cá khô của quê nhà về ăn và được ko ít người ở những nước khen ngợi, nhờ đặt tậu. Dần dần từ đó, món khô cá ở làng hồ này đã xuất hiện ở những vựa cá khô trong tỉnh và cả ngoài tỉnh.
Sa Huỳnh hiện mang 20 cơ sở chế biến thủy sản truyền thống. những cơ sở sinh sản và cung ứng hải sản khô nổi tiếng trung bình mỗi ngày mang vài chục công nhân tham dự vào những công đoạn xẻ thịt, phơi cá. Thu nhập bình quân một người từ 4-4,5 triệu đồng / tháng, lúc tàu cá được mùa thì thu nhập rất mang thể tăng lên do lượng cá khô xẻ sấy to. Bà Lê Thị Mai, chủ một cơ sở chế biến và làm khô hải sản ở Sa Huỳnh cho biết thêm thông tin, mỗi ngày cơ sở thu tậu bên trên 3 tấn hải sản, chủ yếu là mực. Với số lượng bên trên, mỗi ngày cơ sở cần từ 60-100 lao động. Hiện nay, đầu ra sản phẩm khô của cơ sở ổn định, mang lúc sản phẩm làm ra ko đủ bán vì yêu cầu to trong lúc nghề làm khô mang đặc thù là phụ thuộc nhiều vào lượng cá tiến công bắt. của tàu cá, khác lạ là thời tiết.
mang những cơ sở sinh sản khô cá sử dụng phương pháp làm khô truyền thống là sử dụng quạt để đẩy tương đối nóng từ bếp than lên vỉ sấy khô. Dù vậy, những phương pháp này ko được khuyến khích vì quality và mùi vị của cá khô bị hạn chế quality.
Ở vùng hồ Sa Huỳnh mang một đặc sản nổi tiếng là cá bông lau. chúng ta cắt cá và phơi nắng trong nhị ngày. Cá trê mang chiều dài thân khoảng 30 – 40 centimet, tương tự như cá chình, nhưng nhỏ hơn và dẹt hơn. mang nhẽ, đó là lý do vì sao nó được gọi là cá trê. Thịt cá ngọt, giòn và thơm. Loại cá này còn mang khá nhiều ở Quảng Ngãi, nhưng nhiều nhất là ở vùng hồ thị trấn Sa Huỳnh. mang những cơ sở tư nhân đã chế biến hải sản khô, khác lạ là khô cá tra sắp 20 năm. Một đàn bà cho biết thêm thông tin, để làm khô cá trê ngọt nhạt, nhất định phải sắm cá tươi. Ngoài ra, còn phụ thuộc vào cách ướp cá, tùy thuộc vào kinh nghiệm làm cá và thời tiết nhưng mà độ “muối” và độ “nắng” cũng biến đổi theo. Cá cắt bỏ đầu, rửa sạch sẽ, cắt đôi rồi đem ngâm nước muối pha chút hạt nêm với muối vừa phải để cá thấm. Cá sau lúc ngâm muối vớt ra để ráo, tiếp tục được tẩm ướp những loại gia vị như muối, đường, mì chính, ớt, dầu với công thức chuẩn chỉnh vừa phải để làm nên món khô cá tra chuẩn chỉnh. Bước sau rốt và quan yếu nhất là phơi khô bên dưới nắng. Cá được trải bên trên lưới và đặt bên trên giàn cao, cách mặt đất một-một,5m, tránh cát. Nắng vừa đủ để cá se lại, dẻo, ko ngấy nhưng mà vẫn giữ được vị ngọt của cá. Khô cá trê đạt tiêu chuẩn chỉnh lúc phần bên ngoài khô hẳn nhưng thịt bên phía trong vẫn tươi. Mỗi mẻ khô cá tra cần 2 nắng (phơi 2 ngày) thế hệ khô vừa. Cứ 5 kg cá tươi thì làm được một kg cá khô. Quy trình làm rất công phu, bài game thủ dạng nhưng mà giá thành lại rất rẻ. Cá trê mềm, ít xương, lúc ăn mang vị ngọt, mùi hăng khá đặc trưng, được ko ít người ưa thích. Sản phẩm khô cá tra được tiêu thụ mạnh ở thị trường nội địa, từ Hà Nội tới TP. Hồ Chí Minh.
ko chỉ mang mang đặc sản cá tra, tại Sa Huỳnh mỗi ngày vẫn mang hàng chục tấn cá “tắm nắng” đi vào phái nam, Bắc, lên Tây Nguyên và ra quốc tế. cùng theo với nghề đi hồ, làm muối… nghề làm khô cá truyền thống đã góp góp thêm phần đáng sử dụng rộng rãi giải quyết việc làm và thu nhập ổn định cho hàng trăm lao động địa phương.
Mùi cá phơi nắng mang sức quyến rũ lạ thường. Làm khô cá tuy chỉ được coi là nghề thời vụ vì chỉ kéo dãn dài từ thời điểm tháng 5 tới tháng 10 âm lịch nhưng đã biến đổi thành nguồn thu nhập chính của ko ít gia đình. siêng năng, lam lũ, những người đàn bà Sa Huỳnh này vẫn nước mắt với nghề, nếu một ngày ko nắng, nhịn nhường như chúng ta thiếu đi một thứ gì đó sắp gụi với cuộc sống đời thường hằng ngày nhưng mà dường như ko thể gọi tên.
