Cách đây 77 năm, khí thế cách mệnh của cả nước phát triển như vũ bão, thời cơ giành độc lập cho quốc gia đã chín muồi. Hưởng ứng lời kêu gọi của chủ toạ Hồ Chí Minh, nhân dân cả nước đã kết đoàn đứng lên Tổng khởi nghĩa và giành được những thắng lợi vang dội bên trên mỗi miền Tổ quốc.
Giờ quyết định đã tới
Tháng 8 năm 1945, chủ toạ Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào cả nước Tổng khởi nghĩa, trong đó nêu rõ: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã tới. Cả nước, đồng bào hãy vùng dậy, mang về cho ta sức mạnh để phóng thích chính mình.
Ở Bình Thuận lúc bấy giờ, sau thời kỳ Mặt trận Dân chủ bị địch khủng bố hiểm độc liệt, nhiều đảng viên là cán bộ lãnh đạo bị bắt giam, đường dây liên lạc với Trung ương Đảng bị đứt gãy, thiếu sự lãnh đạo của Đảng. . Tháng 6-1945, Ban vận động việt phái mạnh Minh trợ thì tỉnh Bình Thuận được xây dựng, do đồng chí Nguyễn Sắc Kim phụ trách chung, đồng chí Nguyễn Tường phụ trách công việc tổ chức – tài chính; những đồng chí Nguyễn Nhơn, Nguyễn Chức, Thái Hữu phụ trách những huyện, những ngành, phong trào cách mệnh từng bước phát triển. cùng theo với rất nhiều địa phương trong cả nước, Ban vận động việt phái mạnh Minh trợ thì tỉnh phát động khởi nghĩa giành chính quyền. Trước ý thức cách mệnh của nhân dân, ngày 24/8/1945, Tỉnh trưởng Huỳnh Dư đã giao chính quyền cho cách mệnh. Ngày 25/8/1945, hàng vạn đồng bào những vùng xung quanh Phan Thiết đã cùng theo với nhân dân thị xã tập trung diễu hành biểu dương lực lượng và tập trung tại sân vận động Phan Thiết tham dự mít tinh quyết thắng. chúng ta tuần tự diễu hành qua những tuyến phố khiến cho cho ý thức cách mệnh càng dâng cao. Sau đó, Ủy ban nhân dân cách mệnh trợ thì tỉnh được xây dựng gồm 11 ủy viên, đồng chí Nguyễn Nhơn được cử quản lý toạ, đồng chí Nguyễn Tường làm Phó chủ toạ.
Giành lại quyền lực tối cao cho nhân dân
Sau lúc giành chính quyền ở tỉnh và Phan Thiết thành công, Ban vận động việt phái mạnh Minh trợ thì của tỉnh đã triển khai cán bộ xuống những huyện tổ chức nhân dân khởi nghĩa giành chính quyền. Ở Hàm Thuận, những ngày sau đó, bọn tay sai từ phủ, tổng tới xã, phường tuần tự ra trình diện, giao nộp tài liệu, ấn chỉ cho cách mệnh. Chính quyền cách mệnh được xây dựng. Tại những huyện Hòa Đa, Phan Lý, Tuy Phong, đồng chí Cổ Văn An được việt phái mạnh Minh tỉnh giao phụ trách và cùng Ban vận động việt phái mạnh Minh những huyện lãnh đạo khởi nghĩa. tối 24/8/1945, lực lượng của ta tiến vào đại phiên bản doanh Hòa Đa, yêu cầu Phan Thanh Cẩn và đồn Hòa Đa đầu hàng, giao nộp con dấu, vũ khí cho cách mệnh. Ngày 28/8/1945, Ủy ban nhân dân cách mệnh trợ thì Hòa Đa được xây dựng, đồng chí Cổ Văn An được bầu quản lý toạ, đồng chí Lê Hoa quản lý toạ việt phái mạnh Minh huyện. Tại Tuy Phong, trưa ngày 27/8, hàng nghìn người dân kéo tới xã Long Hương tổ chức mít tinh, sau đó kéo tới huyện nha, Phan Thanh Đạm để tự thú và giao nộp ấn tín. tới tối cùng ngày, Ủy ban nhân dân cách mệnh trợ thì huyện được xây dựng, do đồng chí Võ đang khiến cho cho chủ toạ. Tại đảo Phú Quý, sau lúc quân Nhật rút khỏi đảo và nhận chủ trương khởi nghĩa từ lục địa, tối 29-8, một trong những thanh niên yêu nước và cán bộ việt phái mạnh Minh đã tổ chức giải giáp ngụy quyền, xây dựng chính quyền. Trong cách mệnh, đồng chí Huỳnh Văn Hoạch được bầu quản lý toạ nước. Tại những xã Hàm Tân, Hiệp Nghĩa, Phong Điền, Tam Tân, nơi những đồng chí nguyên là đảng viên lãnh đạo nhân dân vùng lên giành chính quyền lúc 7 giờ ngày 26 tháng 8. Sáng ngày 29 tháng 8, nhân dân thôn Bình Châu, Thắng Hải. vận chuyển tới huyện Hàm Tân để biểu dương lực lượng. Tại huyện Tánh Linh, sau lúc tham dự giành chính quyền ở tỉnh, đồng chí Nguyễn Gia Tự được cử cùng đồng chí Lê Văn Triệu tổ chức giành chính quyền. Chính quyền cách mệnh được xây dựng, đồng chí Lê Văn Triệu được bầu quản lý toạ nước.
sắp một tháng sau ngày khởi nghĩa, hệ thống chính quyền cách mệnh từ tỉnh tới cơ sở ở Bình Thuận được xây dựng và hoạt động. Ngày 2-9-1945, bên trên sân vận động Phan Thiết và những huyện, nhân dân trong tỉnh đã tổ chức mít tinh và diễu hành kỷ niệm Ngày chủ toạ Hồ Chí Minh thay mặt nhân dân việt phái mạnh phái mạnh tuyên bố với trái đất: “Tổ quốc việt phái mạnh phái mạnh với quyền được hưởng tự do, độc lập và bên trên thực tế đã biến đổi thành một nước tự do, độc lập. Toàn dân việt phái mạnh phái mạnh quyết tâm dốc hết ý thức và sức lực, tính mệnh và tài sản để giữ vững quyền tự do, độc lập đó ”.
