Mỗi triều đại với cơ chế ruộng nương ko giống nhau, nhưng đều tác động tới đời sống của nhân dân và sự hưng thịnh của làng xã, giang sơn.
Đất công thời Văn Lang – Âu Lạc
cho tới nay, vẫn tồn tại quá ít tài liệu, chứng cứ về cơ chế ruộng nương thời Văn Lang, Âu Lạc và một.000 năm Bắc thuộc. Tuy nhưng, nói tới đặc điểm chung của hình thái xã Phương Đông, rất với thể hình dung buổi đầu làng việt nam giới cũng chỉ với vài hộ sinh sống bên trên diện tích nhỏ.
Vào thời khắc này, tất cả đất đai khai khẩn và tài nguyên tự nhiên trong làng đều là của chung. ruộng nương của làng được chia cho những dòng tộc sử dụng theo phong tục do chúng ta thiết lập một cách đồng đẳng và dân chủ.
Đất này còn rất với thể được chia vĩnh viễn hoặc cũng rất với thể rất với thể được chia lại lúc dân số tăng lên hoặc diện tích bị khai thác nhiều ko chỉ thế. Ngoài phần đất được chia cho những member, làng rất với thể giữ một phần để sử dụng chung cho cả làng.
Trải qua hàng nghìn năm như vậy, đất công đã gắn kết dân làng với nhau từ làm ăn tới sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng, tạo ra ý thức đồng đội, truyền thống làng xã vững bền của dân tộc việt nam giới nam giới. Làng quê việt nam giới nam giới. kiên cố chính vì vậy nhưng người việt nam giới đã vượt qua được thủ đoạn đồng hóa trong suốt mấy nghìn năm của phong kiến phương Bắc.
Năm 906, Khúc Thừa Dụ thu được kinh thành, tự xưng là Tước Tử. chúng ta Khúc tự quản lần trước tiên xác lập quyền sở hữu nhân danh quốc gia đối với đất đai của xã. Tuy nhưng, khu đất vẫn do người dân trong thôn quản lý và sử dụng. Sau những triều đại Ngô, Đinh, Lê, chính sách ruộng nương ko đổi khác. Đất đai vẫn là tài sản công cùng của làng, mặc dù triều đình tuyên bố đó là của vua.
Đối với đất tư nhân và đa sở hữu đối với đất đai
Tư hữu mở màn với từ thời Lý Trần. chứng cứ là vào thời Lý, việc sắm bán ruộng nương đã được thể hiện trong luật lệ của triều đình. Năm 1135, Lý Thần Tông ra lệnh “kẻ nào đã bán ruộng, ao thì ko được gấp đôi để chuộc lại, ai làm sai sẽ phải chịu tội”.
ruộng nương tư hữu thời Lý Trần bao gồm ruộng của nông dân tự canh tác, ruộng của tư nhân và một phần trang viên của quý tộc, quan lại hay chùa chiền.
song song, vào thời khắc này, đất công vẫn tiếp tục tồn tại, bao gồm ruộng quốc khố, ruộng công của làng và một phần trang viên của quý tộc, quan lại và chùa chiền.
quốc gia nắm quyền sở hữu sau cuối về đất đai; Vua rất với thể lấy ruộng công để phong cho quan lại, quý tộc, đền đài, lấy ruộng nương đã ban cho tất cả những người này để chia cho tất cả những người khác. một phần đất nông nghiệp được giao trở thành đất tư nhân, nhưng một phần vẫn là đất công.
Phật giáo bên dưới thời Lý Trần là quốc đạo. Đền đài được xây dựng rất nhiều và mức độ tập trung ruộng nương cũng khá to. “Ruộng chùa” là một dạng tài sản khác lạ của làng việt nam giới thời Lý Trần và còn tồn tại lâu dài sau này. Ruộng đền thờ rất với thể do nhà vua ban cho từ ruộng công, hoặc rất với thể do hoàng thân, quý tộc hay những người sang giàu hiến tặng. Ruộng chùa rất với thể là đất tư, nhưng vẫn rất với thể là đất công.
tới thời Lý Trần, những hình thức sở hữu ruộng nương ở làng xã việt nam giới nam giới về cơ phiên bản đã hình thành. Ở mỗi làng ko chỉ là với đất công của làng, đất công của quốc gia nhưng còn tồn tại đất tư, đất chùa.
Tại thời khắc này, làng vẫn giữ quyền sở hữu đối với đất công của tớ; vẫn định kỳ chia ruộng nương cho dân làng theo tục lệ và với trách nhiệm thu thuế nộp quốc gia.
Nhưng tới thời Lê Sơ (thế kỷ 15), tình hình ruộng nương của làng xã việt nam giới nam giới với khá nhiều biến động. cơ chế quân điền xác lập quyền sở hữu quốc gia tập trung đối với ruộng nương công của làng, tiến công quyền tự trị của làng. Tất cả mỗi cá nhân trong làng, từ quan lại tới góa bụa, tật nguyền, vợ con của tù nhân đều được chia ruộng nương công của làng, nhưng với sự chênh lệch rất to phụ thuộc vào cấp bậc, phong thái xã hội.
Quan hào kiệt ko chỉ được ban nhiều tiền nhưng còn được nhận ruộng tốt. Làng nào với khá nhiều đất công thì phải chia cho những làng thiếu ruộng khác. Người cày ruộng với khẩu phần phải nộp tô cho quốc gia, nhưng quan chức từ tứ bậc trở lên thì được miễn.
những làng xã phải tuân theo quy định của quốc gia về phân bổ đất đai và phân bổ thưởng thức, điều này ko còn công bình như tục lệ làng cũ. Mặc dù cơ chế quân điền tạo điều kiện kinh doanh cho nông dân nghèo, nhưng nó cũng làm thâm thúy thêm sự chia rẽ xã hội, phân biệt giai cấp, trói buộc nông dân nhiều ko chỉ thế với làng xã, vì vậy nó thời gian nhanh chóng trở thành gánh nặng cho tất cả những người dân.
Từ thế kỷ XV trở đi, từng lớp địa chủ càng ngày càng phát triển tìm cách xâm lấn đất công và đất của nông dân tư hữu. cho tới thế kỷ XVII – XVIII, ở những làng xã Bắc Kỳ, cơ chế sở hữu công cùng càng ngày càng suy thoái và chịu sự chi phối của những từng lớp địa chủ, quyền lực tối cao. Đất công còn lại của làng rất ít, nhiều nơi ko còn chia cho dân nhưng quốc gia vẫn cố nắm, chi phối. cùng theo với cơ chế sưu cao thuế nặng, thiên tai, thất bát, đói kém đã làm cho nhiều nông dân phải bỏ làng bỏ quê. Nhiều làng quê ở Bắc Bộ trở thành hoang tàn, tiêu điều, đứng trước nguy cơ tan rã.
Vào những thế kỷ XVI, XVII và đầu thế kỷ XVIII, ở Đàng Trong, cùng theo với sự di trú của người việt nam giới, nhiều làng xã thế hệ ra đời và phát triển ổn định. Nhưng từ nửa sau thế kỷ 18 trở đi, tình trạng cướp đoạt và tập trung ruộng nương của giai cấp địa chủ càng ngày càng nghiêm trọng, nhất là vùng Thuận – Quảng, làm bùng nổ những cuộc nổi dậy của nông dân.
đồng minh Tây Sơn lên cầm quyền nhưng sớm chia rẽ. Vua quang quẻ Trung tuy đã ban hành Chiếu khuyến nông nhưng ko tồn tại chính sách gì to để đổi khác cơ chế ruộng nương hiện nay. Đất công, xã vẫn được giữ nguyên, nhưng chỉ để lại cho nhân dân chia nhau cấy cày, phần còn lại quốc gia lấy để cấp cho quan lại làm ruộng và cho quân lính làm thuê ăn lương.
Ở những lãnh địa của Nguyễn Nhạc và Nguyễn Lữ, tình hình còn bi đát hơn. Nông dân vẫn ko tồn tại ruộng. Làng vẫn bị lãng phí. Đó là thời cơ để Nguyễn Ánh tiến công bại nhà Tây Sơn.
bên dưới triều Nguyễn, ruộng nương công ở những làng xã càng ngày càng bị thu hẹp do cơ chế quân điền thời Gia Long quy định việc chia ruộng nương công cho toàn bộ hệ thống quan lại, văn võ và lính tráng. Trong lúc đó, cơ chế trả lương cho lính tráng cũng rất được lấy từ đất công của làng.
Lúc này, diện tích ruộng nương cả nước là 3.396.585 mẫu, nhưng ruộng công, ruộng quan, ruộng muối chỉ với 580.363 mẫu, chiếm 17,08%. hồ hết đất công trong làng đều thuộc sở hữu của quốc gia và đang bị chia cắt rất mạnh để dần dần trở thành đất tư nhân. Làng chỉ còn một số trong những ruộng nương công, gồm ruộng thần, ruộng phật, ruộng nuôi, ruộng tế, ruộng hương cũ,… Trong làng hầu hết ko còn đất công để chia cho nhân dân.
ko ko đồng ý mặt tiến bộ của quy trình công hữu hoá ruộng nương, nhưng nhân danh chủ sở hữu vô thượng về ruộng nương cả nước đã ban hành chính sách ruộng nương quân điền nhằm mục tiêu duy trì cơ sở tài chính phục vụ tập đoàn phong kiến. quan liêu, đẩy nông dân vào cảnh bần hàn hóa, tiến công mạnh vào cơ cấu tài chính làng xã là một sai trái.
Trong những năm 1930-1931, đất công chỉ còn lại 20% ở miền bắc bộ, 25% ở Trung Kỳ, và chỉ 3% ở nam giới Kỳ. tới năm 1945, ở Bắc Kỳ và Trung Kỳ với 50% số hộ làm nghề nông và ở nam giới Kỳ 75% số hộ nông dân ko tồn tại đất canh tác.
Ở làng quê việt nam giới nam giới xưa, với những ruộng tư được trở thành ruộng công lúc những gia đình quan lại, địa chủ chuyển quyền sở hữu cho làng xã, cho phe biên giới và phường hội. dòng tộc Nguyễn Đức ở Hà Tĩnh (thời Tự Đức) đã hiến cho làng hơn 20 mẫu ruộng. Ngoài ra còn tồn tại “ruộng sau” là ruộng do gia chủ chuyển giao cho làng để sau lúc chết được dân làng thờ cúng. Làng Đằng Giang thuộc Hà Tây cũ với 400 mẫu ruộng công, chiếm sắp nhì phần ba tổng diện tích, phần to với nguồn gốc từ hậu điền.
Đất là “truyện đầu tay” của làng quê việt nam giới nam giới từ xưa tới nay. Từ ngàn đời nay, quyền sở hữu ruộng nương của làng xã luôn luôn là vấn đề to vì nó tác động tới sinh kế của người dân và sự ổn định, phát triển của làng xã và giang sơn.