dòng tộc Nguyễn Xuân hiện thường trú tại xóm Rọi Sóc, phường Phú Chân, thành phố Từ Sơn. Vào thời Lê Trung Hưng, dòng tộc nổi tiếng với truyền thống hiếu học, khoa giáp nhiều đời đỗ đạt cao, đỗ đại khoa. Trong đó tiêu biểu nhất dòng tộc là nhị cụ Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính và Tiến sĩ Nguyễn Xuân Đính đều ghi danh vào đời thứ 17 và đời thứ 9 của dòng tộc.
Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính sinh vào năm Mậu Tý (1588), dân gian còn gọi ông là “Trương Chảy”. Năm 50 tuổi, Nguyễn Xuân Chính đỗ Hội Nguyên, Đình nguyên, Đệ nhất giáp Tiến sĩ xuất thân (Trường Nguyên) khoa Đinh Sửu, niên hiệu Đường Hòa 3 (1637) đời vua Lê Thận. Tong, liên tục giành được vị trí thứ 3. thi, là một cuốn sách chiến binh, chiến lược tường. Ông làm quan tới chức Đặc tiến Kim tử Vinh lộc Đại sĩ, tước Lễ bộ tả Thị lang, truyền chức Thị lang, nhập Thị Kính điện, tước Thọ Ngân hầu. Truy tặng Hành khiển Quận công Thượng thư. Ông mất năm Đinh Hợi (1647), thọ 60 tuổi.
Di sản của ông còn là “Văn miếu phú Chân” bởi chữ Hán hiện lưu giữ tại đình Keo, phường Phú Chân, văn bia “Trấn Quốc tự sử ký” khắc năm Đường Hoa 5 (1639) dựng tại chùa Trấn Quốc. (Hà Nội). Nội), tấm bia “Bài Giang Kiều Bí” dựng tại đình Văn Lang, thôn Đại Bái, xã Đại Bái, huyện Gia Bình, khắc năm Phúc Thái 2 (1644).
Tiến sĩ Nguyễn Xuân Đỉnh sinh vào năm Kỷ Sửu (1649), năm 15 tuổi đỗ Hương Cống, năm 28 tuổi đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân. Khoa Bính Thìn niên hiệu Vĩnh Trị một (1676) đời vua Lê Hy Tông. Ông làm quan tới chức Kim tự Vĩnh Lộc, Tham tri tỉnh Hải Dương, sau thăng lên Hiến ty trấn Sơn Tây, làm quan tới ngự thư ở Phủ doãn phủ Phụng Thiên, ông mất năm năm Tân Mão (1711) thọ 63 tuổi. .
Bia đá ở đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính.
Hiện nay, tại Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính còn lưu giữ được rất nhiều di vật cổ mang giá trị gồm: thần phả, bàn thờ, bình hương, hoành phi, câu đối, lư hương … trong đó giá trị nhất là 3 tấm bia đá dựng bên dưới thời Lê. – những triều Nguyễn, nội dung những văn bia đều ghi lại thế hệ, lai lịch, công trạng của những thế hệ dòng tộc Nguyễn Xuân từ tổ tiên tới những đời sau. Nội dung cụ thể của 3 bia đá như sau:
l Tấm bia “tộc phả dòng tộc Nguyễn Xuân” cao 120cm, những cạnh tấm bia chỉ rộng 41,5cm, đế hình vuông vắn, thu nhỏ 3 bậc, rộng 59cm, dày 16cm. Tấm bia mẫu tứ diện được tạc bởi đá xanh nguyên khối, phần bên bên trên tạo hình lưỡng long chầu nguyệt, thân bia chia làm 2 phần: đỉnh bia chạm nổi hình rồng uốn lượn với vừa đủ những Phần, xung quanh trang trí bởi mây và son, bên bên dưới chạm nổi chữ Hán tên bia, phong thái thực bụng còn khá rõ, nhị mặt khắc tâm bia, nhị mặt còn lại nhẵn. Hiện nay, nhiều chữ Hán đã bị mờ theo thời kì, nhưng căn cứ vào tên bia và một phần chữ còn lại cho biết nội dung của bia ký ghi lại tộc phả dòng tộc Nguyễn Xuân kể từ thời điểm cụ tổ Vô Vi tới. Thế hệ thứ 8 của gia đình. Nội dung văn bia do Tiến sĩ Nguyễn Xuân Đỉnh – cháu chắt của quan Trạng nguyên. Bia được tạo năm Chính Hòa thứ 7 (1686).
l nhị tấm bia Xuân tộc Thạch Bí Ký cùng kích thước, cao 81,5cm, rộng 48cm, dày 8,5cm. Bia được tạc bởi đá gan gà nguyên khối, đầu bia trang trí hình nón lá khắc đôi rồng chầu mặt trời. Lòng bia khắc chữ Hán theo lối thực bụng, nét chữ mảnh, nhỏ, ghi tộc phả dòng tộc Nguyễn Xuân tới đời thứ 13 và số đất từ đường tới đời Bảo Đại thứ 14 (1939). ).
Tấm bia đá ở đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính chứa đựng nhiều giá trị to to về lịch sử, văn hóa và nghiên cứu khoa học. Nội dung văn bia liệt kê cụ thể cấp bậc, di cảo, học vị, quan lại… những đời trong dòng tộc từ cụ tổ tới đời thứ 13. ko giống nhau tới đời thứ 8, dòng tộc Nguyễn Xuân chia làm nhị nhóm. 2 chi (mở đầu từ những con trai của Trạng nguyên Nguyễn Xuân Chính). Trải qua 13 đời dòng tộc Nguyễn Xuân mang 12 người đỗ đạt gồm: một Trạng nguyên, một Tiến sĩ, 3 Hương cống, một Trạng nguyên, 2 Nho sinh, 3 Sinhala. , một vượt qua ba trường. Qua số người đỗ đạt bên trên cho biết dòng tộc Nguyễn Xuân là dòng tộc nổi tiếng về truyền thống hiếu học ở đất phương Đông xưa.
Qua nội dung văn bia còn thể hiện đúng mực lai lịch, lai lịch, sự nghiệp, làm quan, năm sinh, năm mất của nhị cụ Nguyễn Xuân Chính và Tiến sĩ Lê Trung Hưng (thế kỷ 17). Qua đó đóng góp phần nghiên cứu, tìm hiểu về truyền thống hiếu học, đỗ đạt cao của dòng tộc Nguyễn Xuân. Ngoài ra, những ghi chép bên trên văn bia còn phục vụ cho việc nghiên cứu, tìm hiểu về những nét xinh văn hóa của những làng quê mang truyền thống hiếu học, khoa giáp tiêu biểu bên trên tỉnh Bắc Ninh văn hiến.
